به علت آناتومی حفره دهانی و وظایف دهان مانند جویدن، این حفره در معرض تحریک‌های مداوم و همچنین ضربه و ترومای زیادی است. به دنبال این تحریک‌ها ممکن است ضایعه‌های زیادی در نقاط مختلف دهان شامل لثه، زبان، کام و سایر نقاط دهان ایجاد شود. یکی از این ضایعه‌ها بیوژنیک گرانولوما است که ضایعه‌ای واکنشی و شبه تومورال است. این ضایعه در نقاط دیگر بدن نیز ظاهر می‌شود. در این مقاله، به بررسی دقیق علت ابتلا به بیماری بیوژنیک گرانومولا می‌پردازیم.
بیماری بیوژنیک گرانولوما چیست؟
این بیماری، به صورت تومور و ضایعه‌ای برجسته و خوش خیم و گوشتی است که گرانولوم نام دارد. نوعی بیماری عفونی و التهابی که معمولا بر اساس تحریک ایجاد می‌شود؛ اما تشخیص دقیق علت ابتلا به بیماری بیوژنیک گرانولوما به عهده پزشک متخصص است. شکل ظاهری ضایعه ناشی از بیماری بیوژنیک گرانولوما، به صورت توده عروقی برجسته و بدون درد و مانند گل کلم است. این ضایعه با کمترین تحریک دچار خونریزی می‌شود و سطح روی آن دلمه(کراست) ایجاد می‌شود.
تعداد ضایعه در نقاط مختلف معمولا یکی است؛ اما در برخی موارد نادر ممکن است اطراف همین ضایعه منفرد تعدادی ضایعه دیگر نیز ایجاد شوند. اندازه این ضایعه 1 الی 2 سانتی متر است. نام دیگر این ضایعه‌ها، همانژیوم مویرگی لوبولار است. توده‌ها و ضایعه‌های بیوژنیک گرانولوما حاوی رگ‌های خونی است و درون آن‌ها به جای چرک و عفونت مقدار زیادی خون وجود دارد.
2 دسته از افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به بیوژنیک گرانولوما هستند
اولین دسته‌ای که تا حد زیادی در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند، کودکان و نوجوانان هستند. همچنین بانوان باردار به علت تغییرات هورمونی دچار بیوژنیک گرانولوما شوند.
نشانه‌های اصلی بیوژنیک گرانولوما چیست؟
این بیماری ممکن است ناشی از آسیب به پوست رخ دهد. سرعت رشد ضایعه بسیار زیاد است و بعد از چند هفته متوقف می‌شود. شکل ظاهری ضایعه به صورت گره قرمز و یا زرد رنگ و با سایز کمتر از 2 سانتی متر است. سطح توده ممکن است صاف باشد. در صورتی که ضایعه دچار آسیب و ضربه شود، سطح آن به صورت پوسته پوسته، زبر و یا زخمی می‌شود.
بررسی دلایل و علت ابتلا به بیماری بیوژنیک گرانولوما
تاکنون علت ابتلا به بیماری بیوژنیک گرانولوما به صورت دقیق و قطعی مشخص نشده است؛ اما عمده دلایل بروز این بیماری و ضایعه ناشی از آن شامل موارد زیر است:
- آسیب به پوست
- در برخی موارد ممکن است نیش برخی از حشرات باعث ابتلا به این بیماری شود
- تغییرات هورمونی دوران بارداری: در این صورت معمولا ضایعه‌ها بیشتر بر روی لثه ظاهر می‌شوند
- بروز اختلال در سیستم رنین- آنژیوتانسین
- بارداری، حدود 5% درصد از بانوان باردار به این بیماری مبتلا می‌شوند
- ابتلا به برخی از عفونت‌ها
- مصرف برخی از دارو‌ها اعم از Indinavir(Crixivan)، برخی از دارو‌های ضد بارداری، دارو‌های شیمی درمانی(فلوئو اوراسیل)، ایزوترتینوئین(Acuutane) و سوریتان(acitertin)
ضایعه ناشی از بیوژنیک گرانولوما معمولا در چه نقاطی ایجاد می‌شود؟
ضایعه‌های ناشی از این بیماری معمولا در انگشتان دست، صورت، سر و گردن ایجاد می‌شوند. در مواردی ممکن است در لب‌ها، پلک‌ها، کمر و آلت تناسلی نیز بروز یابند؛ اما عمده نقاطی که درگیر این بیماری می‌شوند شامل دست، انگشتان، سر و قسمت‌های بالا تنه بدن هستند. بروز ضایعه ممکن است در ملتحمه و یا قرنیه چشم نیز اتفاق بیافتد که بسیار نادر است.
در صورتی که علت ابتلا به بیماری بیوژنیک گرانولوما بارداری باشد، ضایعه ناشی از آن معمولا مخاط دهانی و به ویژه لثه‌ها را درگیر می‌کند. به ضایعه ناشی از بارداری تومور حاملگی یا اپولیس حاملگی نیز می‌گویند.
آیا ابتلا به بیماری بیوژنیک گرانولوما عوارض جدی دارد؟
یکی از عوارض شایع ابتلا به بیماری بیوژنیک گرانولوما، خونریزی مکرر و زیاد است. در برخی از بزرگسالان، به ویژه افرادی که این ضایعه را در کمر خود دارند ممکن است بعد از برداشتن ضایعه مجددا عود کند. همچنین اگر ضایعه به صورت کامل برداشته نشود، امکان گسترش بافت آن به رگ‌های خونی مجاور نیز وجود دارد.
بهترین روش تشخیص علت ابتلا به بیماری بیوژنیک گرانولوما
پزشک در مرحله اول، بیماری را از روی ظاهر آن تشخیص می‌دهد؛ اما در تشخیص ظاهری ضایعه ممکن است بیماری با تومور‌‌های عروقی دیگر مانند ملانوم آملانوتیک اشتباه گرفته شود. روش تشخیص دقیق علت ابتلا به بیماری بیوژنیک گرانولوما، نمونه برداری بیوپسی است. بیوپسی می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های زیر را رد کند:
- ملانوم بدخیم
- کارسینوم سلول پایه BCC
- کارسینوم سلول سنگفرشی SCC
آیا بیماری بیوژنیک گرانولوما قابل درمان است؟
در بیشتر موارد، درمان بیماری بیوژنیک گرانولوما مصرف دارویی خاص و یا روش‌های درمانی خاص اعم از جراحی بیوژنیک گرانولوما است. انواع روش‌های درمانی عبارتنداز:
- جراحی بیماری بیوژنیک گرانولوما
- برداشت ضایعه با استفاده از قلم نیترات نقره
- حذف ضایعات از طریق فریز کردن(کرایوتراپی)
- درمان ضایعه با الکتروکوتر
- لیزر CO2
- در صورتی که ضایعه در چشم باشد، درمان بیوژنیک گرانالوما با استفاده از جراحی و یا مصرف پماد‌های حاوی کورتیکواستروئید‌ها انجام می‌شود
- در صورتی که ضایعه ناشی از بارداری باشد باید تا دوران زایمان صبر کنید، در صورتی که بعد از زایمان ضایعه به صورت خود به خود درمان نشود باید به پزشک متخصص مراجعه کنید
پزشک برای درمان بیوژنیک گرانولوما، ضایعه را به آرامی تراش می‌دهد و یا به وسیله لیزر و کوتر اقدام به سوزاندن آن‌ها می‌کند. سوزاندن ضایعه باعث توقف خونریزی و همچنین کاهش خطر عود مجدد آن می‌شود. بهترین روش برای برداشت ضایعه، جراحی بیوژنیک گرانولوما است. روش دیگری که برای درمان بیوژنیک گرانولوما بسیار موثر است خراشیدن سطح ضایعه است. پزشک برای توقف خونریزی از ماده شیمیایی نقره نیترات بر روی ضایعه استفاده می‌کند.
برای تشخیص دقیق علت ابتلا به بیماری بیوژنیک گرانولوما و همچنین تسریع در روند درمان و بهبود بیماری باید با دیدن هر گونه ضایعه‌ای در اسرع وقت به پزشک متخصص بیماری‌های دهان، فک و صورت مراجعه کنید. دکتر مرضیه صحت پور متخصص بیماری‌های دهان، فک و صورت برای تشخیص و درمان انواع بیماری‌های دهانی در خدمت شما عزیزان است. برای دریافت نوبت می‌توانید با شماره 09390042441 تماس حاصل فرمائید.